Cho trẻ tập kể chuyện

Bồi dưỡng quan văn học theo hướng tích hợp qua m«n kể chuyện

Môn kể chuyện có vị trí quan trọng được xếp liền ngay sau môn tập đọc, tập làm văn của chương trình TV tiểu học. Do nằm giữa ranh giới tiếng và văn nên kể chuyện vừa thuộc phạm trù ngôn ngữ TV, vừa thuộc phạm trù hình tượng nghệ thuật văn chương. Nhiệm vụ cơ bản của môn kể chuyện là bồi dưỡng tâm hồn, đem lại niềm vui, trau dồi vốn sống và vốn văn thơ, phát triển ngôn ngữ và tư duy cho trẻ. Xuất phát từ chỗ truyện là những sáng tác mang tính chất văn học nên tác dụng của kể chuyện hơn bất kì loại hình nào khác, truyện có khả năng bi dưỡng đời sống tâm hồn cho trẻ thơ, đó cũng là tác dụng bi dưỡng tâm hồn con người nói chung. Sẽ thiếu sót biết bao khi trẻ em không được tiếp xúc với truyện. Đặc biệt, là kho tàng truyện cổ dân gian trong sáng và sinh động. Toàn bộ những năm học tiểu học, nếu các em được nghe và học kể chuyện đầy đủ sẽ góp phần làm cho tâm hồn các em giàu có thêm với nhiều câu chuyện bổ ích và lí thú. V× thế, nhiệm vụ giáo dục, giáo dưỡng của phân môn kể chuyện trở nên đa dạng, phong phú. Dạy tốt tiết kể chuyện, GV sẽ tạo điều kiện tốt cho sự phát triển năng khiếu ở nhiều HS, tạo điều kiện ươm mầm cho những tài năng sau này. Đây cũng là một mặt quan trọng trong việc xây dựng nhân cách con người mới, con người của thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Kể chuyện là một môn dạy học lý thú, hấp dẫn các lớp ở trường tiểu học. Tiết kĨ chuyện thường được các em HS chờ đón và tiếp thu bằng một tâm trạng hào hứng, vui thích. Khác với những tiết tập đọc, tập viết, từ ngữ, ngữ pháp, tập làm văn, tiết kể chuyện GV và các em HS hầu như thoát ly hẳn sách vở mà giao hòa tình cảm một cách t nhiên. Thông qua nội dung những câu chuyện được kể, thông qua lời kể của GV và li kể của HS,với phân môn kể chuyện, HS học được những bài học sâu sắc về tâm hồn, t− tưởng và nhân cách. Ngoài ra,, HS còn h×nh thình và phát triển được nhiều kĩ năng trong việc học và cảm thơ mt tác phẩm văn học. Tích hợp môn kể chuyện cho HS tiểu học theo hướng bồi dưỡng cảm quan văn học là rèn luyện cho HS kĩ năng ®Çu tiên quan trọng nhất là kĩ năng kể chuyện, ở lớp 1 đầu cấp, kĩ năng kể chuyện bao hàm việc kể lại. Sau đó các lớp (2,3) kĩ năng kể chuyện của HS có thể kể lại một đoạn dài hoặc cả truyện, kèm theo ngữ điệu và nét mặt biểu cảm thích hợp. Ở các lớp cuối cấp (4,5) kĩ năng kể chuyện bao gồm cả kĩ năng truyền c¶m. Trên cơ sở này HS sẽ h×nh thành và rèn luyện được kĩ năng nói, kĩ năng dùng từ, la chọn từ, đặt câu, nói cho rành mạch rõ ràng, có ngữ điệu, có lên xuống giọng những chç cần thiết, nói trước lớp và cả nhóm người. Kể chuyện có sự tương đồng với kĩ năng nói trong phân môn tập làm văn nhưng vn cßn có nét khác. Việc tích hợp kể chuyện và tập làm văn là cần thiết vì từ kể 49

chuyện HS có thể làm tốt bài tập làm văn theo yêu cầu đề ra. Tương tự qua kể chuyện HS rèn luyện được kĩ năng nghe và phát hiện được những trạng thái biểu cảm và nội dung câu chuyện muốn nói lên. Trên cơ sở đó các em sẽ hình thành một cảm xúc gần gũi với nội dung câu chuyện được thể hiện qua tính cách nhân vật.

Ví dụ như giọng của mụ dì ghẻ gian ác và hiểm độc trong truyện “Tấm Cám”, hay giọng cục cằn hung dữ của tên cướp biển trong “Khuất phục tên cướp biển” (TV4- T2), giọng điềm tĩnh nhưng cương quyết, đầy sức mạnh của bác sĩ Ly trong “Khuất phục tên cướp biển” (TV4- T2).

Những HS có tư chất nghệ thuật, kĩ năng nói trong phân môn kể chuyện sẽ tiến dần đến độ thành thạo, thuần thục, phát triển được năng khiếu có sẵn: Nói có duyên, kể chuyện hấp dẫn là những từ ngữ thường dùng cho những HS có năng khiếu này. Do yêu cầu trong phân môn kể chuyện có tính chất tọa đàm, hội thảo rút ra ý nghĩa, bài học sâu sắc của mỗi truyện, kĩ năng phân tích tổng hợp sẽ được hoàn thiện và phát triển ở môn tập đọc, giảng văn và tập làm văn, nhất là văn nghị luận sau này. Tuy nhiên, để bồi dưỡng c¶m quan văn học cho HS qua môn kể chuyện theo hướng tích hợp đi đúng hướng, việc xây dựng chất lượng các nội dung câu chuyện phải dựa trên ý nghĩa và giá trị nghệ thuật cao. Đặc biệt, trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam và thế giới, việc bồi dưỡng tâm hồn, xây dựng nhân cách con người đòi hỏi phải tích lũy nhiều môn học, nhiều thành phần trong và ngoài nhà trường tạo nên. Việc hình thành và bồi dưỡng c¶m quan văn học cho HS qua phân môn kể chuyện dù có thuần thục đến đâu cũng không đáp ứng được đầy ®đ tt cả, vì mối tương quan mật thiết giữa các môn học, nhân tố này thường thúc đẩy nhân tố kia, tri thức này làm đà cho tri thức kia. HS tiểu học được dạy và học tốt môn kể chuyện sẽ có lợi cho việc học tốt c¸c môn học khác nhất là qua các câu chuyện hấp dẫn, có giá trị nghệ thuật cao, nội dung đầy ý nghĩa mang đậm triết lí sống sẽ giúp HS hình thành một cảm xúc về văn học. Từ đó, sẽ hình thành ở các em một quá trình phát triển tư duy. Đặc biệt, là sự gần gũi với thiên nhiên sẽ rèn luyện khả năng cảm quan văn học được tốt hơn.

.